Η χώρα εδώ και ένα χρόνο αποτελεί αντικείμενο ενός διεθνούς πειράματος κοινωνικής μηχανικής…..

  Ομιλία της Νάντιας Βαλαβάνη
στη Διεθνή συνάντηση για το χρέος,
Αθήνα, Νομική Σχολή, 6 Μαίου 2011

  Η διεθνής συνάντηση για το χρέος στην Αθήνα διεξάγεται όχι τυχαία στο κλείσιμο του πρώτου χρόνου ενός Μνημόνιου σε διαρκή «επικαιροποίηση» και επιδείνωση. Πέρυσι τέτοια εποχή, όταν η ελληνική κυβέρνηση επέβαλλε ως «φάρμακο» για την κρίση και την αιχμή της, την κρίση χρέους, τη μετατροπή της πατρίδας μας σε ιδιόμορφο προτεκτοράτο της Ε.Ε., των ευρωπαίων τραπεζιτών και του ΔΝΤ εμφανίζοντας αυτή την καινούργια κατάσταση ως τριετή παρένθεση, ο μακαρίτης σύμβουλος του Πρωθυπουργού Τομάσο Σιόπα αναφέρθηκε στις επιπτώσεις στη ζωή των ανθρώπων χρησιμοποιώντας τους όρους μια «15ετία» ή «μισή χαμένη γενιά». Κατ΄ αναλογία της φόρμουλας του, το πρόσφατo Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής μέχρι το 2015 ισοδυναμεί πλέον με «ασφυξία»  30 χρόνων και μια ολόκληρη «χαμένη γενιά».

Η χώρα εδώ και ένα χρόνο αποτελεί αντικείμενο ενός διεθνούς πειράματος κοινωνικής μηχανικής. Στην πορεία προς μια «ελεγχόμενη χρεοκοπία» και ταυτόχρονα προς μια «Γερμανική» Ευρώπη έχει καταστεί πειραματόζωο εμβληματικό για το τσάκισμα όχι πλέον συνδικάτων, όπως κατά τη δεκαετία του ’80, αλλά ολόκληρων κρατών. Η κυβέρνηση – παρά τις συνεχείς ελληνικές και διεθνείς διαψεύσεις - προετοιμάζεται για την αναδιάρθρωση του χρέους με πρωτοβουλία και προς όφελος των τραπεζιτών και των θεσμικών δανειστών έχοντας ουσιαστικά κηρύξει μια ανεπίσημη εσωτερική μερική στάση πληρωμών. Όμως τα οικονομοτεχνικά στοιχεία της κρίσης και του Μνημόνιου δε συνιστούν μοντέλα μιας εικονικής πραγματικότητας. Kαταλήγουν σε δραστικές αλλαγές στη ζωή των πραγματικών ανθρώπων - και η περιρέουσα ατμόσφαιρα «μυρίζει» ταυτόχρονα οργή και απελπισία. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και την καθημερινή συνείδηση των ανθρώπων έχουν  ζωτικό ενδιαφέρον και από τη σκοπιά της μόνης βιώσιμης λύσης: Του κοινωνικού ελέγχου με στόχο τη διαγραφή του συντριπτικά μεγαλύτερου μέρους του χρέους, με μονομερή αναστολή των πληρωμών του ώστε οι τεράστιες τοκοχρεωλυτικές δόσεις να διοχετευτούν στην οικονομία και στην ανακούφιση των λαϊκών στρωμάτων. Ως αναπόσπαστου μέρους ενός συμπλέγματος μέτρων που θα διαρρήξουν τα δεσμά του λαού και της χώρας, συνδυάζοντας έλεγχο της ροής του χρήματος μέσω εθνικοποίησης των ουσιαστικά ήδη  εξαγορασμένων από το ελληνικό δημόσιο τραπεζών με απαλλαγή από το Μνημόνιο και εσωτερική σεισάχθεια, με στρατηγική στόχευση για παραγωγική ανασυγκρότηση στη βάση προτύπων φιλικών στον εργαζόμενο άνθρωπο και το περιβάλλον και μιας νέας θέσης της χώρας στο διεθνή καταμερισμό εργασίας. Σε διλήμματα τύπου «ευρώ ή κοινωνικό κράτος», το ευρώ δε μπορεί να αποτελεί ταμπού, πολύ περισσότερο για όσους ενδιαφέρονται ζωτικά ν΄ ανοίξουν οι δρόμοι για μια χειραφετητική κοινωνική συγκρότηση.
Μερικές επισημάνσεις: 
    Πρώτη: Ο δραστικός περιορισμός της οικονομικής και πολιτικής κυριαρχίας της Ελλάδας επιβλήθηκε σε συνδυασμό με μια καταλήστευση του κοινωνικού πλούτου του λαού και μια πρωτοφανή έκπτωση της ζωής των ανθρώπων. Με συνολικό «αντάλλαγμα» [δάνειο που πρέπει ν΄ αποπληρωθεί συν τα προϋπολογιζόμενα 50 δις απ’  το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας] το ΑΕΠ μισού χρόνου,  μαζί με τη δημόσια περιουσία βγαίνουν στο σφυρί, οι ίδιοι οι άνθρωποι, το παρόν και προπαντός το μέλλον τους.
    Οι περικοπές μισθών, συντάξεων και κοινωνικών δαπανών επιδεινώνουν βίαια όλες τις όψεις της ζωής με καθαρά ταξικά κριτήρια: Από τη διατροφή, το ντύσιμο, την ψυχαγωγία, τη στέγαση μέχρι τη δημόσια παιδεία και υγεία, την καθαριότητα και τον περιβάλλοντα χώρο και κόσμο.   

    Οι εργαζόμενοι άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι με κατάργηση όλου του 20ου αιώνα ως προς τις εργασιακές σχέσεις και την, έτσι κι αλλιώς στην Ελλάδα ανεπαρκέστατη, κοινωνική προστασία. Αυτό έχει δραστικές συνέπειες: Με σημαία κυβέρνησης και Τρόικας ένα γενικό κοινωνικό dumping, 1000 άνθρωποι τη μέρα χάνουν σήμερα  τη δουλειά τους καθώς πορευόμαστε προς 1.000.000 ανέργους μέχρι το τέλος της χρονιάς. Πολλοί από τους εργαζόμενους-λάστιχο, που βρίσκονται στο επίκεντρο της υποκατάστασης της συλλογικής διαπραγμάτευσης με ατομικές «συμβάσεις-σκουπίδια», καταλήγουν σε αυτό που ο Γερμανικός ΟΑΕΔ μετρά ως «δουλειά στο όριο» - και βυθίζονται στη φτώχεια. H ζωή των συνταξιούχων, κυριολεκτικά διαλύεται. Σ΄ αυτές τις συνθήκες, όπως προκύπτει από ένα συνδυασμό ερευνών, τα καταναλωτικά πρότυπα μέσα στην περασμένη χρονιά έχουν μεταβληθεί αρνητικά για το 83%  των ανθρώπων, με μειωμένη τη ζήτηση για τρόφιμα για το 40% των Ελλήνων και με ένα 10% του πληθυσμού να έχει σταματήσει ν΄ αγοράζει καθημερινά ψωμί. Ο πολλαπλασιασμός των Mall, εμβληματικών της νέας φάσης ραγδαίας συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του λιανικού εμπόριου, συμβαδίζει με τα άδεια μαγαζιά και τη ραγδαία συρρίκνωση του κόσμου των μικρομεσαίων και πριν απ’  όλα των πολύ μικρών επιχειρήσεων.
     Ο «νέος χάρτης» στην εκπαίδευση και στην υγεία, με μαζικές καταργήσεις και συγχωνεύσεις σχολείων και νοσοκομείων, παρά τις επικλήσεις περί «εξορθολογισμού» έχει στόχο αποκλειστικά την εξοικονόμηση δαπανών για πληρωμή των τοκοχρεωλύσιων των δανειστών. Αδιαφορούν για τ’  ότι  θα έχει ως συνέπεια πολύ περισσότερα παιδιά να πέσουν στη μαύρη τρύπα αυτών που δεν ολοκληρώνουν ούτε καν την υποχρεωτική εκπαίδευση: Έτσι κι αλλιώς η Ελλάδα έρχεται πρώτη στην Ευρώπη στην ανεργία των πτυχιούχων. Ενώ μέσω του «νέου χάρτη» της υγείας ευελπιστούν να μετατρέψουν μέσα σε μια νύχτα  ελλείμματα γιατρών και νοσηλευτικού προσωπικού  σε δήθεν «πλεονάσματα» αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις στην υγεία αυτών που, σε ακόμα μεγαλύτερο ποσοστό στις συνθήκες της κρίσης,  κάνουν χρήση του Εθνικού Συστήματος Υγείας.
    Οι περικοπές δαπανών και η απαγόρευση προσλήψεων στους τεράστιους «καλλικρατικούς» δήμους  ελαχιστοποιούν τη δυνατότητα εξυπηρέτησης των δημοτών τους και μονιμοποιούν το πρόβλημα της κρίσης καθαριότητας στις πόλεις, την ίδια ώρα που τα σκουπίδια αναδεικνύονται σε business της δεκαετίας. Οι δημοτικές πολιτιστικές δραστηριότητες, κύρια πηγή επαφής των πλατύτερων λαϊκών στρωμάτων με πλευρές, έστω, της τέχνης, αλλά και ενίσχυσης της επαγγελματικής, ημιεπαγγελματικής και ερασιτεχνικής καλλιτεχνικής δημιουργίας, από χθες απαγορεύονται επίσημα για τους υπερχρεωμένους δήμους ως «περιττές». Η υπόλοιπη Τ.Α. ωθείται στο ρόλο του πολιτιστικού μεσάζοντα εμπορικών επαγγελματικών θεαμάτων. Η ένταση των ταξικών ανισοτήτων σε συνδυασμό με την ασφυξία που δημιουργεί η αντιμετώπιση της μετανάστευσης στο πλαίσιο της συνθήκης του Σένγκεν δημιουργεί τριτοκοσμικές καταστάσεις στο κέντρο της Αθήνας, ενώ οξύνεται το απαρτχάιντ και η γκετοποίηση των εργατικών και φτωχών γειτονιών των πόλεων.
Όμως δεν υπάρχει ένα «μίνιμουμ ύπαρξης» χωρίς ένα «μίνιμουμ πολιτισμού». Όχι τυχαία στις αρχές του προηγούμενου αιώνα εξαθλιωμένες αμερικανίδες εργάτριες απαιτούσαν «ψωμί και τριαντάφυλλα». Ο «μεταμοντέρνος διαφωτισμός» του απομονωμένου ατόμου κόντρα στη συλλογικότητα, αυτός που αναδεικνύει το προσωπικό «παράπονο» στη θέση της κοινωνικής εξέγερσης, έχει κι αυτός όρια σε μια προοπτική μερικής έστω καταστροφής των όρων του υλικού και πνευματικού πολιτισμού. Όπως αποκαλύπτουν πρόσφατες έρευνες με επίκεντρο τους ανέργους, η  καινούργια οικονομική, κοινωνική και προσωπική  ερήμωση οδηγεί  σε αυξημένη βαριά νοσηρότητα,  ψυχική και σωματική, ενώ το προφίλ των άνεργων με τη εντονότερη ψυχιατρική συμπτωματολογία το 2010 ήταν νέοι άντρες κάτω των 40, χαμηλόμισθοι, εργάτες.  Στις πιο ακραίες εκδοχές της αυτή η ερήμωση οδηγεί στο θάνατο – όχι μόνο στον πρόσφατο θάνατο άστεγου από κρύο, αλλά ακόμα και στον οικιοθελή: To 2009 αυτοκτονούσε 1 άτομο τη μέρα, κατά πλειοψηφία γυναίκες. Το 2010 αυτοκτονούσαν 2 άτομα τη μέρα, κατά πλειοψηφία άντρες - εργάτες και μικρομεσαίοι επιχειρηματίες. Για αυτούς και πολλούς άλλους ανθρώπους η πολιτική του Μνημόνιου ως απάντηση στο πρόβλημα του χρέους στάθηκε  όντως «μονόδρομος»…
    Δεύτερη: Το πρόβλημα της δημοκρατίας. Όχι τυχαία σε συνέντευξη του στην Ελ Παϊς το 2000 ο Σαραμάνγκου όριζε το νεοφιλελευθερισμό ως «ένα νέο ολοκληρωτισμό… ο οποίος διατηρώντας τις εξωτερικές ενδείξεις έχει μεταμφιεστεί σε δημοκρατικό σύστημα». Μόνο απ’  αυτή τη σκοπιά μπορούμε να κατανοήσουμε το μηχανισμό δραστικής συρρίκνωσης της λειτουργίας της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και των θεσμών της, που έκαναν δυνατό να βρεθεί η χώρα και η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζόμενων στη σημερινή κατάσταση: Με αφορμή ένα χρέος για το οποίο δεν έχουν οι ίδιοι ευθύνη και στη βάση μιας πολιτικής που στερείται κάθε ουσιαστικής νομιμοποίησης.   
    Δεν είναι μόνο ο και τυπικός ξεπεσμός του κορυφαίου αντιπροσωπευτικού θεσμού, της Βουλής, που έχει παραχωρήσει το νομοθετικό της ρόλο για όλα τα κύρια ζητήματα στους Έλληνες υπουργούς και στην Τρόικα  ή ο ασφυκτικός εναγκαλισμός της δικαστικής εξουσίας από την εκτελεστική.
    Η κυβέρνηση Παπανδρέου υποκαθιστά και συγχωνεύει τα στρατηγικής σημασίας τμήματα του κρατικού μηχανισμού με τις μισθωμένες υπηρεσίες ξένων εταιρειών Συμβούλων Επιχειρήσεων, προσδεμένων σε πολύ ισχυρά διεθνή συμφέροντα, εγκαταστημένων πλέον μόνιμα μέσα στα υπουργεία. Στην Price Waterhouse, για παράδειγμα, έχει ανατεθεί κατ’  αποκλειστικότητα η ευθύνη της σύνταξης των κειμένων των νέων συλλογικών συμβάσεων για τις ΔΕΚΟ. Ενώ οι KPMG, Priest, Deloitte, Ernst and Young, Grant Thorton και Sony κατήρτισαν το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πρόγραμμα 2011-2015.
    Τα γιγάντια Δημοτικά και Περιφερειακά Συμβούλια του «Καλλικράτη» αναδείχτηκαν σε ακραία γραφειοκρατικά όργανα. Το αστυνομικό κράτος, που πνίγει ως θέμα ρουτίνας στα χημικά τις κινητοποιήσεις των εργαζομένων, διαθέτει καθημερινά εκατοντάδες αστυνομικούς στην υπηρεσία των πιο στενών συμφερόντων των εργολάβων στις Εθνικές Οδούς προκειμένου   να «σπάσουν» το κίνημα «Δεν πληρώνω»  ή για την κατοχή, επί ένα 5μηνο, της εξεγερμένης Κερατέας. Με ταχύτατους ρυθμούς προωθούνται πρωτοφανούς αυταρχικότητας νομοθετικές ρυθμίσεις και πρακτικές: Από το πρόσφατο κύμα διώξεων όσων νοσοκομειακών καταγγέλλουν ελλείψεις νοσηλευτικού υλικού που οδηγούν τα νοσοκομεία σε όρια διακοπής λειτουργίας. Μέχρι τη νομοθετική «καινοτομία», την ώρα που η εκπαιδευτική κοινότητα αγωνίζεται για να κρατήσει ανοιχτές τις σχολές,  της εκβιαστικής επιβολής πλήρους παύσης πληρωμών, συμπεριλαμβανομένων και των μισθών, σε όσα (κατά τ’  άλλα αυτοδιοικούμενα) Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα δε συμμορφώνονται με τις υποδείξεις του Υπουργείου Παιδείας…
    Και βέβαια προβάλλει αδυσώπητο το ερώτημα: Τι θα πρέπει να κάνουν οι Έλληνες και Ευρωπαίοι εργαζόμενοι και η Ελληνική και Ευρωπαϊκή Αριστερά πηγαίνοντας προς και προπαντός μετά τις 23 Ιουνίου, με  την επερχόμενη συνταγματοποίηση του νεοφιλελευθερισμού, που θ’ απαλλοτριώνει με μόνιμο τρόπο κάθε δημοσιονομική, οικονομική, κοινωνική, άρα και πολιτική κυριαρχία από τα κράτη-μέλη υπέρ μιας κεντρικής συγκεντρωτικής ευρωπαϊκής γραφειοκρατικής εξουσίας-απροκάλυπτου εκφραστή των συμφέροντων των οικονομικών και πολιτικών ελίτ της Ευρώπης, που δε λογοδοτεί πουθενά; 

    Tρίτη επισήμανση: Είναι πάντα μέσω της διαμεσολάβησης της πολιτικής που ο καπιταλισμός επιχειρεί ν΄ ανασυγκροτηθεί. Ήταν μέσω της πολιτικής διαμεσολάβησης, στηριγμένης στην αμέριστη «βοήθεια» των ΜΜΕ, που πέρυσι την άνοιξη εμφανίστηκε η κατάργηση των δικαιωμάτων της πλειοψηφίας ως σιδερένια κοινωνική αναγκαιότητα και αποτράπηκε κάθε συζήτηση εναλλακτικών λύσεων για το χρέος ως αφελής, άσχετη και κακόπιστη έναντι  του «μονόδρομου» του Μνημόνιου.
    Ένα τέτοιο πολιτικό σκηνικό, όμως, εσωτερικό και ευρωπαϊκό, που «κλέβει» ακόμα και τα μικρά περιθώρια που έχουν οι λαϊκές μάζες για ν΄ αποφασίζουν οι ίδιες για τη ζωή τους, από τα πράγματα είναι πια παρωχημένο. Το πολιτικό σύστημα με τη μορφή που ανασυγκροτήθηκε μετά τη χούντα, καταρρέει μέσα στη γενική αναξιοπιστία. Απαιτείται ολοφάνερα η υπέρβαση του προς μια ουσιαστικά χειραφετητική κατεύθυνση. Ταυτόχρονα, το σύνολο των λαών της Ευρώπης βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα μηχανισμό ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης που δεν παρουσιάζει απλώς, όπως κατ’  ευφημισμό λέγεται, «έλλειμμα», αλλά  έλλειψη δημοκρατίας.
    Μ΄ άλλα λόγια: Δε μπορούν να υπάρξουν σήμερα ουσιαστικές αλλαγές στην οικονομία χωρίς να υπάρξουν δραστικές ανακατατάξεις στο πεδίο της πολιτικής πάλης, μέσα και προπαντός έξω απ’  τη Βουλή, που θα οδηγούν πέρα απ’  την απλή απομάκρυνση της σημερινής κυβέρνησης.
Εδώ εντοπίζεται και το πρόβλημα: Ο δρομολογούμενος μετασχηματισμός είναι ο πιο άγριος και βίαιος τρόπος για μια νέα συνολική επαναδιοργάνωση της προσωπικής ζωής από την πολιτική εξουσία, και κατ’  επέκταση μιας «αναδιοργάνωσης» της προσωπικότητας και της καθημερινής συνείδησης και στάσης ζωής του εργαζόμενου ανθρώπου. Οι άνθρωποι αισθάνονται σήμερα μια τεράστια βία να ασκείται καθημερινά στην εργασία και στη ζωή τους. Σε συνδυασμό με τα έντονα ενοχικά και φοβικά σύνδρομα που καλλιεργεί μια τρομακτικής έντασης συστημική προπαγάνδα, και πρωτίστως με τη γοργή πρακτική αποδιοργάνωση όλων των γνωστών όρων της κοινωνικής ζωής -  και βέβαια χάρη και στην απερίγραπτη κατάσταση της Αριστεράς - αυτή η βία φαίνεται σε πρώτο χρόνο μάλλον να καθηλώνει παρά να ωθεί σε αντίδραση, απειθαρχία, κίνηση για αλλαγή.
Ας μην υποτιμούμε, παράλληλα, τη δύναμη των διάχυτων, κάθε είδους, «κοινωνικών αυτοματισμών», αλλά και των ψευδαισθήσεων που ακόμα τρέφουν μεσαία, κυρίως, στρώματα για τη σερβιριζόμενη ως «εξορθολογιστική» πολιτική του Μνημόνιου. Έδαφος τους, οι παθογένειες και η διαφθορά που αναπαράγουν συνεχώς οι πελατειακές σχέσεις και ο εναγκαλισμός του δημόσιου τομέα με τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα.   
Τέταρτη και τελευταία: Κινητοποίηση σήμερα των λαϊκών στρωμάτων και των νέων ανθρώπων στο ύψος της ιστορικής περίστασης προϋποθέτει ραγδαίες αλλαγές στη συνείδηση, στη θεώρηση της πραγματικότητας και του κόσμου, στις συνήθειες και τη στάση ζωής τους, στην απελευθέρωση της δημιουργικότητας τους, στην αποφασιστικότητα για προσωπική ανάμιξη στις κοινωνικές συγκρούσεις. Χάρη στο Μνημόνιο οι επιμέρους διεκδικήσεις κι αγώνες ανάγονται σήμερα σχεδόν αυτόματα στα θέματα της λεγόμενης κεντρικής πολιτικής σκηνής. Με λίγα λόγια, μια πρωτοφανής πολιτικοποίηση της καθημερινότητας χρειάζεται μια άμεση και δραστικού χαρακτήρα πολιτιστική επανάσταση, που θ΄ αγκαλιάζει ό,τι υλικό και πνευματικό συμπεριλαμβάνει ο όρος πολιτισμός της καθημερινής ζωής σε μια κατεύθυνση  ανθρώπινης χειραφέτησης. Καταλυτικό συμβάν μπορούν να αποτελέσουν οι αγώνες για έλεγχο και άρνηση πληρωμής του χρέους.
    Γι΄ αυτό οι διανοούμενοι και οι καλλιτέχνες έχουν να παίξουν καθοριστικό ρόλο. Η πραγματική κοινωνική λειτουργία μιας τέχνης χρηστικής δεν έγκειται στην ψυχοθεραπεία των κοινωνικά πασχόντων, στην τέχνη-καταφύγιο από μια σκοτεινή πραγματικότητα, στην τέχνη-λησμοσύνη  της προσωπικής και κοινωνικής ερήμωσης, στην τέχνη-βάλιουμ απέναντι στην κοινωνική αναταραχή. Πλάι στην τριπλή λειτουργία που αποδίδει στο έργο τέχνης ο Κικέρωνας, «να ευχαριστεί, να συγκινεί, να διδάσκει», η τέχνη ανοίγει τα μάτια μυαλού και ψυχής, διεγείρει τις ανησυχίες, ακονίζει την κριτική σκέψη, δίνει φωνή στις αναζητήσεις και στην αυτοέκφραση. Από τους κρισιμότερους όρους για να γίνουν οι ιδέες υλική δύναμη είναι οι διανοούμενοι και οι καλλιτέχνες να βρίσκονται πλάι σε όποιον αγωνίζεται: Ως σκεπτόμενοι άνθρωποι και ως  δημιουργοί.
    Με αυτή τη διπλή τους ιδιότητα χρειάζεται να πλαισιώσουν την Πρωτοβουλία για ΕΛΕ, να συμβάλλουν ώστε να πάρει ευρύτατο κινηματικό χαρακτήρα η πάλη για κοινωνικό έλεγχο του χρέους. Από τις ομάδες πολιτισμού σε δήμους, γειτονιές και στέκια μέχρι τους εκατοντάδες θιάσους και τα χιλιάδες μουσικά (κυρίως, αλλά όχι μόνο νεανικά) και άλλα συγκροτήματα, από τους συγγραφείς και ποιητές μέχρι τους πανεπιστημιακούς, τους δημοσιογράφους και τους blogger, ουσιαστικά οι περισσότεροι καταλαβαίνουν τι χρειάζεται να κάνουν: Να δράσουν από κοινού με τους υπόλοιπους εργαζόμενους κατ’ αναλογία με το συγκλονιστικό στίχο του Ρίτσου από το ποίημα του «Τα προπύλαια της αντίστασης», αφιερωμένο στο Μανώλη Γλέζο και στο Λάκη Σάντα που κηδέψαμε χθες: «…Κάποτε οι πράξεις των ανθρώπων έργα τέχνης είναι.»
    Καλλιτέχνες της πράξης είναι όλοι οι άνθρωποι που αγωνίζονται. Η αντίσταση ως ζωτική ανάγκη των ανθρώπων είναι και η απάντηση στο σημείωμα αυτοκτονίας του 58ου, του προτελευταίου αυτόχειρα της ιδιωτικοποιημένης, πρώην κρατικής France-Telecom, Ζαν-Μισέλ: «Συγχωρέστε με που το έβαλα κάτω.»

http://www.gopetition.com/petition/43171.html

http://www.elegr.gr/