Μόρφωση και ειδίκευση

Απαξιώνοντας ένα δικαίωμά μας

Tης Τασούλας Kαραϊσκακη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Αλλο ένα «πακέτο» αλλαγών για την εκπαίδευση κατατέθηκε στην αρμόδια υπουργό, ώστε να υπάρχει κινητικότητα και να διατηρείται η εντύπωση του υψηλού ενδιαφέροντος της εκάστοτε κυβέρνησης για την Παιδεία. Το «πακέτο», που αφορά την αναδιάρθρωση της πρώτης και δεύτερης εκπαιδευτικής βαθμίδας, αλλά και το σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ, θα αποτελέσει, κατά την κ. Διαμαντοπούλου, το «πλαίσιο» για την εκκίνηση του διαλόγου... από την αρχή. Διαρκής μεταρρύθμιση – στα χαρτιά. Δύσκολο κεφάλαιο η Παιδεία, ο σχεδιασμός των αλλαγών μπορεί να είναι μακρύς. Ετσι επιτυγχάνονται δύο στόχοι. Αφ’ ενός μετατίθεται η εφαρμογή των όποιων μέτρων για εποχές λιγότερο δύσκολες δημοσιονομικά – και μόνον η αύξηση των ετών της υποχρεωτικής εκπαίδευσης από 9 σε 11 και η επέκταση του ολοήμερου σχολείου σε γυμνάσιο και λύκειο επιβάλλουν χιλιάδες νέες προσλήψεις, υποδομές, χρήμα. Αφ’ ετέρου, αναβάλλεται ο υψηλού πολιτικού κόστους αντίκτυπος των παρεμβάσεων. Κατά την 20ετή πορεία του εκσυγχρονισμού της εκπαίδευσης, των αλλαγών έπονται κινητοποιήσεις... Στη συνέχεια οι «μεταρρυθμίσεις», κατόπιν σοβαρών ή ασήμαντων «διορθώσεων», εφαρμόζονται, αποτυγχάνουν, αναδομούνται, αλλά το αποτέλεσμα παραμένει το ίδιο. Το δημόσιο σχολείο μοιάζει με πίθο των Δαναΐδων. Ο, τι πέφτει μέσα χάνεται. Μαθητές και εκπαιδευτικοί συνεχίζουν να βράζουν σε ένα καζάνι συνεχούς πίεσης για υψηλές επιδόσεις και αβάστακτου φόρτου, προχειρότητας, αυθαίρετων εκπαιδευτικών μεθόδων, αδιαφορίας, το οποίο παράγει ημιμαθείς νέους. Χωρίς στέρεες γνώσεις, με φωτογραφημένα στον εγκέφαλο θέματα SOS, που λησμονούνται. Εξανίστανται οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι. «Παραλαμβάνουμε αγράμματους!». Μα, πώς γίνεται οι μαθητές να λιώνουν στο διάβασμα, στα φροντιστήρια, τα ιδιαίτερα και να παραμένουν ακαλλιέργητοι; Κι όμως, γίνεται…

Το σχολείο βρίσκεται από καιρό μπροστά σε νέες ανάγκες και νέες παγίδες, σε νέες αξίες και νέες εξαρτήσεις από την πολιτική και την οικονομία. Είναι σε κρίση ταυτότητας. Οι μαθητές, κουρδισμένοι παίκτες στο γήπεδο της ανταγωνιστικής κοινωνίας των μεγάλων, απλοί αριθμοί (βαθμοί), χωρίς αληθινή υπόσταση, χωρίς ουσιαστικό ελεύθερο χρόνο, υπό εκμετάλλευση –υλική και ηθική– από μια αδηφάγα και ευφάνταστη αγορά, συρρικνώνονται σε ασθμαίνουσες μηχανές απομνημόνευσης τυποποιημένης γνώσης.

O Ισπανός συγγραφέας Aντόνιο Mολίνα απέδιδε, σε παλαιότερη συνέντευξή του, την κακοδαιμονία του ημιαναλφαβητισμού των νέων «στο χάσμα μεταξύ παιδείας και πολιτισμού, μεταξύ γνώσης και πληροφορίας, μεταξύ σοβαρού εκπαιδευτικού σχεδιασμού και της στιγμιαίας πιρουέτας που κάνει ο ιθύνων για να αποσπάσει τη δημόσια προσοχή...». «H μόρφωση», είχε πει, «είναι διαδικασία που έχασε τη λάμψη, το κύρος, την ηθική της δικαίωση. Απαξιώνεται συνεχώς από εκείνους που την προσφέρουν και από εκείνους που θα έπρεπε να την αποκτούν...».

Από την άλλη υπάρχει μια διογκούμενη ζήτηση για ανώτατη μόρφωση, που οδηγεί σε μια καθολική τριτοβάθμια εκπαίδευση. Θέλουν, πρέπει, όλοι να διαθέτουν πανεπιστημιακό πτυχίο. Η μόρφωση δεν εκλαμβάνεται πλέον ως ατομικό δικαίωμα αλλά ως επένδυση, ως συστατικό στοιχείο της ανταγωνιστικότητας. Δεν αποτελεί πλέον «αξία», αλλά «όρο» με περιεχόμενο... ρυθμιζόμενο με βάση τα βραχυπρόθεσμα κριτήρια της αγοράς. Ομως αυτό λέγεται ειδίκευση, όχι μόρφωση...

Φωτογραφίες flickr