Μνημόνιο, αγρότες και εναλλακτική πολιτική

Οι συνέπειες του «Μνημονίου» στους αγρότες έχουν περάσει λίγο - πολύ απαρατήρητες, με αποτέλεσμα να υπάρχει σε ένα μέρος των αγροτών η εντύπωση ότι το «Μνημόνιο» δεν τους αφορά. Ωστόσο οι συνέπειες είναι το ίδιο οδυνηρές όπως στους μισθωτούς, συνταξιούχους, στη νέα γενιά, μικροεπιχειρήσεις κ.ά. Ειδικότερα η αύξηση των συντελεστών ΦΠΑ αγγίζει και τους αγρότες, όπως οι περικοπές κοινωνικών δαπανών (υγεία, παιδεία, πρόνοια, ανάπτυξη κ.ά.).

Επίσης η φορολογία φυσικών προσώπων με την προβλεπόμενη κατάργηση του αφορολόγητου θα αυξηθεί τόσο για τους «εν ενεργεία» όσο και για τους συνταξιούχους αγρότες. Επίσης με την κατάργηση της κρατικής στήριξης του ΕΛΓΑ προβλέπεται αύξηση της επιβάρυνσης για ασφάλιση αγροτικής παραγωγής, ενώ με τις συγχωνεύσεις εξειδικευμένων οργανισμών (εκπαίδευσης, αγροτικής έρευνας, πιστοποίησης κ.ά.) σε έναν ενιαίο οργανισμό «ΔΗΜΗΤΡΑ», διαλύονται υποδομές στήριξης κρίσιμων δραστηριοτήτων του αγροτικού κόσμου. Ακόμα και το πρόγραμμα εγκατάστασης 6.000 νέων αγροτών έως το 2013 είναι στον αέρα, από τη στιγμή που δεν έχουν προχωρήσει τα σεμινάρια, για προετοιμασία του σχετικού φακέλου καταβολής της β’ δόσης στήριξης.

Τέλος μεγάλο πρόβλημα δημιουργεί το σχέδιο ιδιωτικοποίησης της ΑΤΕ, διότι, εκτός από την απώλεια ενός «εν δυνάμει» μοχλού αναπτυξιακής αγροτικής πολιτικής, το μεγαλύτερο μέρος της αγροτικής γης (που έχει υποθηκευτεί στην ΑΤΕ προκειμένου οι αγρότες να πάρουν δάνειο) θα περάσει ουσιαστικά στον έλεγχο των νέων ιδιοκτητών, πιθανότατα ξένων. Πρόκειται για εξαιρετικής σημασίας ζήτημα!

Οι ευθύνες των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ.

Κατά συνέπεια το «Μνημόνιο» επιδεινώνει χρόνια προβλήματα του αγροτικού τομέα, που οφείλονται στις πολιτικές των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ., καθώς στις κατευθύνσεις της νέας ΚΑΠ της Ε.Ε., που έχουν οδηγήσει την τελευταία δεκαετία τους αγρότες σε εξαθλίωση, τον αγροτικό τομέα σε παραγωγική αποδιάρθρωση και σε αυξανόμενη διατροφική εξάρτηση.

Είναι ενδεικτικό ότι το εμπορικό έλλειμμα αγροτικών προϊόντων στο διάστημα 2010-11 αυξήθηκε. Οι εξαγωγές από 4.456 εκατ. ευρώ, ανήλθαν σε 4.504 εκατ., οι εισαγωγές από 6.327 εκατ. σε 6.461 εκατ. και το εμπορικό έλλειμμα από 1.871 εκατ. ανήλθε σε 1.956 εκατ. ευρώ (αύξηση σε ένα χρόνο 5%). Ειδικότερα στα φρούτα και λαχανικά οι εισαγωγές από 674 εκατ. αυξήθηκαν σε 701 εκατ. ευρώ! Οι παραπάνω εξελίξεις συμπυκνώνουν τη διαχρονική κρίση του αγροτικού τομέα και την προϊούσα παραγωγική αποψίλωση, με αποτέλεσμα σήμερα να εισάγουμε ακόμα και... σκόρδα από την Κίνα!

Η αποδέσμευση των επιδοτήσεων από την παραγωγή, σε συνδυασμό με τις εξευτελιστικές τιμές στους παραγωγούς και την αύξηση του κόστους παραγωγής, συνετέλεσαν στη μείωση του όγκου και αξίας της αγροτικής παραγωγής, μαζί και αγροτικού εισοδήματος.

Σειρά από βασικές καλλιέργειες έχουν υποστεί δραματική συρρίκνωση (τευτλοκαλλιέργεια από 418.000 στρέμματα το 2005 σε 58.000 το 2011, μαλακό σιτάρι από 1,6 σε 1,2 εκατ. στρέμματα, βιομηχανική τομάτα από 1.200.000 σε 600.000 τόνους, σουλτανίνα από 39.000 σε 1.000 τόνους (!!) κ.ο.κ.). Η μείωση του όγκου παραγωγής απομείωσε την προστιθεμένη αξία παραγωγής κατά 28% ή κατά 2,1 δισ. ευρώ στο διάστημα 2006-10, μειώνοντας παραπέρα το αγροτικό εισόδημα κατά 13,5%.

Η μείωση του αγροτικού εισοδήματος επιδεινώθηκε από την αύξηση του κόστους παραγωγής (ζωοτροφές, φάρμακα, λιπάσματα κ.ά.) και τις χαμηλές τιμές παραγωγού, εξαιτίας της δράσης διαφόρων καρτέλ. Ειδικότερα οι τιμές ζωοτροφών στο διάστημα Ιούν. 2010 - Ιούν. 2011 αυξήθηκαν στο κριθάρι 24,5%, στο καλαμπόκι 32,2%, στο πίτουρο 24% και στο σανό 12,6%, ενώ οι τιμές παραγωγού στο χοιρινό κρέας μειώθηκαν κατά 6,7%, στο πρόβειο 13%, στο κατσικίσιο 12% και στο γάλα 4 ως 6 λεπτά το κιλό. Από την άλλη οι τιμές στα περισσότερα είδη τροφίμων «τρέχουν» με ετήσιο ρυθμό 8-10%, παρ’ ότι ο επίσημος τιμάριθμος «τρέχει» με 3,6%. Οι μεγάλες ανατιμήσεις είναι απόρροια των ολιγοπωλιακών δομών και ανεξέλεγκτης δράσης μεσαζόντων και αλυσίδων σούπερ μάρκετ, ενώ η αύξηση των έμμεσων φόρων (ΦΠΑ από 8% σε 9%) επιβαρύνει επιπλέον με 1,5-2% ποσοστιαίες μονάδες τις τιμές.

Αυξανόμενη διατροφική εξάρτηση

Οι πιο πάνω εξελίξεις έχουν μειώσει δραματικά τη διατροφική αυτάρκεια της χώρας. Κάνοντας μια αναδρομή στο παρελθόν διαπιστώνουμε πως από την ένταξη στην Ε.Ε. (ΕΟΚ) η «διατροφική αυτάρκεια» σε κτηνοτροφικά προϊόντα σταθερά μειώνεται (κοτόπουλα από 100% το 1980 σε 67% το 2010, βοδινό από 66% σε 27%, χοιρινό από 84% σε 41% και αιγοπρόβειο από 92% σε 80%). Όμως και στον τομέα των φυτικών προϊόντων έχουμε μείωση. Παράδειγμα η ζάχαρη, όπου από την 100% κάλυψη αναγκών το 2006 (320.000 τόνους), λόγω μείωσης της τευτλοκαλλιέργειας και κλεισίματος δύο εργοστασίων ζάχαρης με τη νέα ΚΑΠ, η παραγωγή περιορίστηκε στους 35.000 τόνους!.

Δυστυχώς η νέα μεταρρύθμιση της ΚΑΠ, με ορίζοντα το 2014-2020, οξύνει παραπέρα το πρόβλημα. Η πρόταση της Κομισιόν για περιορισμό των κονδυλίων στη γεωργία στο 37,7% του προϋπολογισμού της Ε.Ε., σε σχέση με 41,7% στο διάστημα 2007-2013, δείχνει ότι η εισοδηματική κατάσταση των μικρομεσαίων παραγωγών θα επιδεινωθεί, με ταυτόχρονη μείωση της εισροής πόρων στη χώρα κατά 5-9%. Επίσης η προβλεπόμενη αλλαγή του τρόπου κατανομής των ενισχύσεων (περιφερειακό μοντέλο, όπου όλα τα «δικαιώματα» ενίσχυσης είναι ίσης αξίας με βάση την επιλέξιμη γη) και διατήρηση της δομή των επιδοτήσεων υπέρ των μεγάλων παραγωγών, θα δυσκολέψει τη θέση των μικροπαραγωγών.

Από την άλλη το γενικότερο πλαίσιο πολιτικής, στο όνομα της «αντιμετώπισης του χρέους», σε σύνδεση με τη μείωση της παραγωγής και την αύξηση της διατροφικής εξάρτησης, θα χειροτερέψει τη θέση των αγροτών -μαζί και της ελληνικής κοινωνίας.

Εναλλακτική πολιτική αυτοδυναμίας τροφίμων

Προκύπτει κατά συνέπεια ζωτική ανάγκη εφαρμογής εναλλακτικής αγροτικής πολιτικής, εξασφάλισης της «διατροφικής αυτοδυναμίας», στήριξης της οικογενειακής γεωργίας, ελέγχου της ποιότητας τροφίμων και προστασίας των καταναλωτών από τις «καταχρηστικές πρακτικές» των μεγάλων εταιρειών. Αφετηριακό ζήτημα στην προώθηση του μοντέλου «βιώσιμης εναλλακτικής αγροτικής ανάπτυξης», είναι η απόρριψη της αντίληψης ότι η «αγορά» αποτελεί τον βασικό μηχανισμό ρύθμισης των αγροτικών σχέσεων. Η ζωή όλο και πιο επιτακτικά προβάλλει την αναγκαιότητα ρύθμισης των αγορών με όρους κοινωνίας «επ’ ωφελεία» των μικρομεσαίων αγροτών, καταναλωτών, βιοποικιλότητας και περιβάλλοντος.

Οι κυριότεροι άξονες και τομεακές δράσεις προώθησης της συγκεκριμένης στρατηγικής, συνοψίζονται ως εξής: Επεξεργασία εθνικού σχεδίου βιώσιμης αγροτικής ανάπτυξης. Αναδιοργάνωση ΑΤΕ και λειτουργία με κοινωνικά, αναπτυξιακά κριτήρια (ρύθμιση αγροτικών χρεών και χαμηλότοκα καλλιεργητικά δάνεια). Αναδιάρθρωση καλλιεργειών και αύξηση γεωργικής απασχόλησης με στήριξη εγκατάστασης νέων αγροτών. Έλεγχος τιμών, μείωση κόστους εισροών, στήριξη αγροτικού εισοδήματος, προστασία καταναλωτή, καταπολέμηση καρτέλ. Ασφάλεια και ποιοτικός έλεγχος τροφίμων και ανάδειξη πλεονεκτημάτων «μεσογειακής δίαιτας». Προστασία σπόρων και βιοποικιλότητας. Βιώσιμο πρόγραμμα ανάπτυξης κτηνοτροφίας και προστασία παράκτιας αλιείας. Δασοπροστασία και ορθολογική διαχείριση υδατικών πόρων. Σύνδεση αγροτικής παραγωγής με διατροφικές ανάγκες τουριστικού κυκλώματος. Επανεξέταση σε μηδενική βάση του θεσμικού πλαισίου συνεταιρισμών. Ενθάρρυνση δημιουργίας μεγαλύτερων «ομάδων παραγωγών» και τυποποίησης προϊόντων. Οριζόντια μέτρα στήριξης μικρομεσαίων αγροτών. Στήριξη αναπτυξιακού ρόλου Αυτοδιοίκησης, χωροταξικός και περιφερειακός σχεδιασμός κά.

Κρίσιμο ρόλο στην προώθηση του πιο πάνω προγράμματος έχει η συγκρότηση κυβέρνησης της Αριστεράς και η ενεργή στήριξή της από τον αγροτικό κόσμο και συνολικά τον ελληνικό λαό, ώστε να φέρει σε πέρας το μεγάλο εγχείρημα αναγέννησης της υπαίθρου, της οικονομίας και συνολικά της ελληνικής κοινωνίας.

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΤΟΛΙΟΥ

http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=693808