Ο κόσμος χωρίς εργασία

Αθήνα, Λονδίνο, Παρίσι, Βρυξέλλες, Πράγα, Βερολίνο. Η οικονομική κρίση παράγει παράπλευρα φαινόμενα. Βρισκόμαστε, όπως γράφει ο Εrio Μauro, διευθυντής της εφημερίδας «La Repubblica», στην αρχή της δεύτερης πράξης μιας επανάστασης στη ζωή του δυτικού ανθρώπου. Καταδικάζουμε τις πράξεις βίας οτιδήποτε κι αν τις προκαλεί· έχουμε αναρωτηθεί όμως πόση βία περιέχει αυτή η κρίση που πυρπολεί εργασία, κοινωνικές αξίες, ανεκπλήρωτα σχέδια ζωής; Και γιατί κανείς δεν καταδικάζει αυτή τη βία;
Στις χώρες της Δύσης, γράφει ο Μauro, κινείται υπόγεια μια μάζα ανθρώπων που μετράνε στο πετσί τους το κόστος της κρίσης όχι τόσο με όρους χρηματικής απώλειας όσο με όρους ζωής, επιβίωσης, κοινωνικού ρόλου, προσωπικής αξιοπρέπειας. Για αυτούς έγινε πάλι κεντρικό, όπως στον σύντομο 20ό αιώνα, το θέμα της εργασίας. Την έχουν χάσει, τη χάνουν (ολικά ή μερικά) ή δεν την έχουν καν βρει οι νεότεροι. Ανακαλύπτουν ότι χωρίς την εργασία τα μετα-υλιστικά δικαιώματα (όπως τα αποκαλούν οι κοινωνιολόγοι) υπάρχουν μόνο όταν έχουν ικανοποιηθεί οι πρωταρχικές τους ανάγκες. Χωρίς εργασία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, το ενδιαφέρον για τον δημόσιο διάλογο, την πολιτική, τη χώρα, τη συλλογικότητα, ατονεί ή εξαφανίζεται. Χωρίς εργασία οι άνθρωποι αισθάνονται πρώην πολίτες. Και οι διαδηλωτές στους δρόμους των ευρωπαϊκών μεγαλουπόλεων αποτελούν τη μόνη ορατή εκπροσώπηση αυτού του κόσμου που δεν βρίσκει άλλον τρόπο να ακουστεί.
Η πολιτική απαξιώνεται γιατί οι μεταμοντέρνοι πολιτικοί πίστεψαν ότι το θέμα της εργασίας ανήκει στην προϊστορία του καπιταλισμού. Ο μεταμοντέρνος πολιτισμός μας την έχει καταστήσει ακατονόμαστη, χρησιμοποιώντας λέξεις που την αποκρύπτουνόπως «γνώσεις», «αρμοδιότητες», «επαγγελματισμός». Ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός πίστεψε ότι θα σπάσει τον δεσμό του με την εργασία και θα «απελευθερωθεί» από αυτή.
Αποτέλεσμα η αντικατάσταση της αυτονομίας της πολιτικής με την αυτονομία της αγοράς χρήματος και των χρηματοοικονομικών. Το χρήμα γίνεται ο «ηγεμόνας» της κοινωνίας. Υπεράνω συνόρων και νόμου, χωρίς πολιτισμικούς και πολιτικούς φραγμούς εμπορευματοποιεί τα κοινωνικά αγαθά, αγοράζει προνόμια, διευκολύνσεις, εξαιρέσεις, ρόλους. Διαφθείροντας.
Ετσι, η οικονομική κρίση μεταβάλλεται σε κρίση της Δημοκρατίας.
Ποτέ το αίσθημα αποκλεισμού των ηττημένων δεν ήταν τόσο ισχυρό και ποτέ η πολιτική τους εκπροσώπηση δεν ήταν τόσο αδύναμη.
Και όμως, η Αριστερά είναι η μόνη που μπορεί να σώσει τη Δημοκρατία. Να ικανοποιήσει τις υλικές ανάγκες των ανθρώπων, χωρίς να ελαστικοποιήσει τις θεμελιώδεις αξίες της ισότητας, της αλληλεγγύης, της πολιτικής ελευθερίας. Είναι η μόνη που μπορεί να εμποδίσει τη συντηρητική επανάσταση που βρίσκεται προ των πυλών. Αλλιώς, ας ετοιμαστούμε για τα πολύ χειρότερα. Η ζωή των πολλών στη μεταμοντέρνα δημοκρατία του 21ου αιώνα δεν θα είναι ευχάριστη.

Bασίλης Μουλόπουλος ΤΟ ΒΗΜΑ